ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.สมบัติ สิงฆราช

คณะวิทยาการจัดการ

บทคัดย่อ

การศึกษาการพัฒนาโมเดลธุรกิจวิสาหกิจชุมชนที่เหมาะสมเพื่อสร้างความได้เปรียบเชิงการแข่งขัน พบว่า มีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างองค์ความรู้การบริหารธุรกิจ และจัดทำแผนธุรกิจแก่กลุ่มวิสาหกิจชุมชน จังหวัดเชียงใหม่ ภายใต้แนวคิดการสร้างความได้เปรียบเชิงการแข่งขัน (Competitive advantage) และเพื่อพัฒนาตัวแบบของการบริหารธุรกิจเพื่อสร้างแนวทางการสร้างคุณค่า (Value creation) วิสาหกิจชุมชน จังหวัดเชียงใหม่ ที่เหมาะสมภายใต้แนวคิดการสร้างความได้เปรียบเชิงการแข่งขัน อันจะนำไปสู่การยกระดับขีดความสามารถการแข่งขันของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนในประชาคมอาเซียน กลุ่มประชากรในการศึกษามี 2 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มสมาชิกวิสาหกิจชุมชนที่จดทะเบียนในอำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่ และกลุ่มผู้บริโภคที่เคยซื้อสินค้าของวิสาหกิจชุมชนอำเภอแม่ริมจำนวน 350คน ซึ่งได้จากสูตรคำนวณโดยกำหนดสัดส่วนของประชากรเท่ากับ 0.30 ที่ระดับความมั่นใจ ร้อยละ 95 และค่าความคาดเคลื่อนที่ระดับร้อยละ + 5

การศึกษาใช้การเจาะลึกเนื้อหาปัญหาและข้อคิดเห็น เพื่ออธิบายและนำไปประกอบคำอธิบายข้อมูลเชิงปริมาณ โดยวิธีการเก็บรวบรวมข้อมูลในเชิงคุณภาพ จากการจัดสนทนากลุ่มการระดมสมองด้วย METAPLAN และข้อมูลด้านพฤติกรรมและปัจจัยทางการตลาดในการเลือกซื้อผลิตภัณฑ์ของผู้บริโภค เพื่อพัฒนาศักยภาพการบริหารวิสาหกิจชุมชนในอำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่

ผลการวิจัยด้านการประเมินความสามารถทางการตลาดเทียบคู่แข่งในธุรกิจเดียวกันของวิสาหกิจชุมชนในอำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่ พบว่า ผู้ประกอบการมีความสามารถทางการตลาดเทียบคู่แข่งในธุรกิจเดียวกันอยู่ในระดับปานกลาง มีค่าเฉลี่ย 3.38 โดยผู้ประกอบการมีความสามารถทางการตลาดเทียบคู่แข่งในธุรกิจเดียวกันในประเด็นต่าง ๆ เรียงลำดับดังนี้ การพัฒนาผลิตภัณฑ์ ด้านราคา การขาย การวางแผนด้านการตลาด การจัดการช่องทางการตลาด การทำให้เกิดผลด้านการตลาด และการจัดการข้อมูลข่าวสารด้านการตลาด มีค่าเฉลี่ย 3.57, 3.52, 3.41, 3.48, 3.33, 3.24 และ 3.10 ตามลำดับ

ด้านการยอมรับและความยินดีซื้อผลิตภัณฑ์ชุมชนจังหวัดเชียงใหม่ของผู้บริโภค พบว่า ผู้บริโภคส่วนใหญ่จะซื้อผลิตภัณฑ์ของกลุ่มฯ เพื่อใช้เองโดยรับรู้ข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับกลุ่มวิสาหกิจชุมชนอำเภอแม่ริมจากเพื่อนแนะนำ ปัญหาในการเลือกซื้อผลิตภัณฑ์ของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนอำเภอแม่ริม พบว่า ลูกค้าส่วนใหญ่เห็นว่าปัญหาด้านการมีขนาดของสินค้าให้เลือกน้อย ด้านปัจจัยทางการตลาด พบว่า ปัจจัยที่มีผลต่อการซื้อผลิตภัณฑ์จากกลุ่มวิสาหกิจชุมชนอำเภอแม่ริม ผู้บริโภคให้ความสำคัญกับปัจจัยทางด้านผลิตภัณฑ์ โดยรวมอยู่ในระดับมาก (3.63) ปัจจัยทางด้านราคา โดยรวมอยู่ในระดับมาก (3.67) ปัจจัยการจัดจำหน่ายโดยรวม ในระดับมาก (3.61) และปัจจัยด้านการส่งเสริมการตลาดโดยรวมอยู่ในระดับปานกลาง (3.40)

แนวทางการพัฒนาผลิตภัณฑ์วิสาหกิจชุมชนผู้บริโภคมีความเห็นว่าวิสาหกิจชุมชนควรได้รับการสนับสนุนอยู่ในระดับมากที่สุด ได้แก่ การสนับสนุนด้านการวิจัยและพัฒนา (4.73) การอบรมให้ความรู้แก่ผู้ผลิตเกี่ยวกับการพัฒนาผลิตภัณฑ์ (4.62) และการสนับสนุนก่อให้เกิดค่านิยมการใช้ผลิตภัณฑ์ชุมชนในสังคม (4.54) ตามลำดับ

จากการศึกษาสภาพแวดล้อมทางธุรกิจของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนอำเภอแม่ริม พบว่า ผู้ประกอบการวิสาหกิจมีความพร้อมและความต้องการในการพัฒนาศักยภาพไปสู่การขยายตลาดไปสู่ตลาดในประชาคมอาเซียน แต่ยังคงต้องทำการพัฒนาบุคลากรและการสนับสนุนจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เพื่อพัฒนาความรู้ความสามารถของบุคลากรในระบบวิสาหกิจชุมชนในด้านการตลาดและการผลิต ในส่วนของการจัดทำโมเดลธุรกิจโดยผู้ประกอบการวิสาหกิจชุมชนอำเภอแม่ริมมีส่วนร่วม พบว่า มีความต้องการในการพัฒนาศักยภาพการแข่งขันด้านการตลาดเชิงรุก เช่น การออกงานแสดงสินค้าระดับประเทศ การออกแบบและพัฒนาผลิตภัณฑ์ให้เหมาะสมกับตลาดเป้าหมาย การขยายตลาดโดยผ่านหน่วยงานภาครัฐ ในส่วนของการส่งเสริมกลยุทธ์เชิงป้องกันกลุ่มวิสาหกิจชุมชนต้องการปรับปรุงตราสินค้าให้คงความเป็นเอกลักษณ์ของชุมชนให้สอดคล้องกับรสนิยมของผู้บริโภค

Abstract

The study about business model development for the appropriate community enterprise to create a competitive advantage in Mae Rim district of Chiang Mai province aims to 1) create an administration knowledge and business plan 2) develop a business administration model to use as a guideline for community enterprise’s value creation in Mae Rim district of Chiang Mai province under the concept of competitive advantage. This research had studied the behaviors and market factors, which leaded customers’ buying decision, to develop the community enterprise administration potential. There were 350 samples from two population groups including the state registered community enterprise members in Mae Rim district and the customers who used to buy products from Mae Rim’s community enterprise. The sample size came from population ratio of 0.3 with 95% of confidential level and + 5% of statistic error.

This research used the content, problems and opinions drilldown to describe and quote in the quantity data descriptions. Research data was qualitative data which were collected from group discussion, METAPLAN brain storm, and customers’ behaviors and market factors study to develop the community enterprise administration potential in Mae Rim district of Chiang Mai province.

This research found that;

From the evaluation about ability in competitive advantage, the entrepreneurs were in a moderate level compared with competitors in the same business with 3.38 average score, which came from the following issue; product development, pricing, selling, marketing plan, marketing channels, marketing effectiveness, marketing information management with the average score of 3.57, 3.52, 3.41, 3.48, 3.33, 3.24 and 3.10 respectively.

From the acceptance and willingness to buy issue, the most consumers bought product to use by themselves and got the information about community enterprise in Mae Rim district from friends.

Moreover, having less choice in product size seemed to be the main buying decision problem for customers. About market factors, customer paid attention to the product factors in the good level (3.63), price factor in the good level (3.67), selling factor in the good level (3.61) and promotion factor also in the average level (3.40).

A guideline for community enterprise product development should be concerned that the most customers had agreed to the community enterprise product development in a high level (4.73). The most important issues that should be supported were; research and development (4.62), product development training for producers (4.54).

The study about Mae Rim community business environment found that, the entrepreneurs were ready and willing to increase their potential to extend market in the ASEAN community but still need a human development and supporting from related departments in marketing, producing knowledge and ability. In the process of business model creation, which had been done with a participation of Mae Rim community entrepreneurs, pointed that the potential development in marketing approach strategy was needed, such as joining national expo, design and develop product to meet market target, extend market through departments of the government sector. In marketing defensive strategy, community enterprise needed to reform their brand sign, it should not only show the community unique but also match to consumer’s taste.

ไฟล์งานวิจัย

sme65_model_full.pdf

ข้อมูลการนำไปใช้ประโยชน์

5 19 ส.ค. 2565

สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สกสว.)

สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สกสว.) ชั้น 14 อาคาร เอส เอ็ม ทาวเวอร์ 979/17-21 ถนนพหลโยธิน แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรุงเทพฯ 10400

https://www.tsri.or.th/

02 278 8200

callcenter@trf.or.th, webmaster@trf.or.th