อาจารย์ ดร.วัชรี หาญเมืองใจ

คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

บทคัดย่อ

การเพิ่มมูลค่าผลผลิตสมุนไพรท้องถิ่น ในพื้นที่สะลวง อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่ การวิจัยครั้งนี้เพื่อศึกษาฤทธิ์การต้านแบคทีเรียบางชนิดของชาสมุนไพรในพื้นที่สะลวง อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่ ของสารสกัดจากชาสมุนไพร 5 ชนิด ได้แก่ ชาชุมเห็ดเทศ ชามะรุม ชารางจืด ชาหญ้าหนวดแมว และชาหญ้าเอ็นยืด ต่อการยับยั้งเชื้อแบคทีเรีย 5 สายพันธุ์ Bacillus cereus, Escherichia coli, Micrococcus luteus, Salmonella sp. และ Staphylococcus aureus ที่สกัดจากตัวทำละลาย 95% Ethanol น้ำ และDichloromethane ความเข้มข้น 1,000 มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตร นำมาทดสอบประสิทธิภาพในการยับยั้งเชื้อแบคทีเรียด้วยวิธี Agar well diffusion โดยจากการทดสอบพบว่า สารสกัดชาชุมเห็ดเทศด้วยน้ำ สามารถยับยั้งเชื้อ Bacillus cereus ได้ดีที่สุด โดยมีวงยับยั้งขนาด 18.25 มิลลิเมตร ค่า MIC 500.00 มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตร สารสกัดชามะรุมด้วย 95% Ethanol สามารถยับยั้ง Escherichia coli ได้ดีที่สุดโดยมีวงยับยั้ง 12.33 มิลลิเมตร ค่า MIC 62.50 มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตร สารสกัดชาชุมเห็ดเทศ มะรุม และหญ้าหนวดแมวด้วย 95% Ethanol สามารถยับยั้งเชื้อ Micrococcus luteus ได้ดีที่สุดมีวงยับยั้งขนาด 13.83-15.25 มิลลิเมตร ค่า MIC 62.50-125.00 มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตร และสารสกัดชาชุมเห็ดเทศด้วย 95% Ethanol สามารถยับยั้งเชื้อ Staphylococcus aureus ได้ดีที่สุดโดยมีวงยับยั้งขนาด 14.00 มิลลิเมตร ค่า MIC 125.00 มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตร การศึกษาผลของอาหารเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืชที่เตรียมจากสารละลายสำหรับปลูกพืชโดยไม่ใช้ดิน ร่วมกับเครื่องดื่มชูกำลัง หรือเครื่องดื่มผสมวิตามิน 3 ชนิด โดยการเพาะเลี้ยงชิ้นส่วนข้อของหญ้าหวาน บนอาหารวุ้นที่ประกอบด้วย สารละลายปลูกพืชโดยไม่ใช้ดินชื่อทางการค้า Hydro work (HW) สูตรสำหรับผักสลัด stock A และ B ความเข้มข้นอย่างละ 5 ml/Lน้ำตาลซูโครส 30 กรัมต่อลิตร และเติม M 150 หรือ Redbull หรือ Vitamix v 500 ความเข้มข้น 0, 5, 10 และ 15 ml/L รวม 10 ชุดการทดลอง ชุดการทดลองละ 30 ซ้ำ เพาะเลี้ยงในสภาพให้แสง 16 ชั่วโมงต่อวัน ที่อุณหภูมิห้อง เป็นเวลา 4 สัปดาห์ พบว่าอาหารวุ้นสูตร HW ร่วมกับ Vitamix v 500 ความเข้มข้น 5 ml/L ให้ต้นอ่อนมีการเจริญเติบโตสูงที่สุด ทั้งจำนวนยอด จำนวนใบ จำนวนรากและ ความสูงของยอด แสดงให้เห็นว่าอาหารวุ้นสูตรดังกล่าว สามารถใช้ในการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อเพื่อการขยายพันธุ์หญ้าหวานได้ด้วยต้นทุนที่ต่ำ และวิธีการเตรียมที่ง่าย เหมาะสมที่จะส่งเสริมให้กับเกษตรกร และชุมชนต่างๆ เพื่อใช้ผลิตต้นพันธุ์หญ้าหวานเพื่อการค้าต่อไป กระบวนการพัฒนาออกแบบบรรจุภัณฑ์และสื่อสิ่งพิมพ์ เพื่อเพิ่มมูลค่าของผลผลิตสมุนไพรท้องถิ่น ในพื้นที่สะลวง อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่ จากการสัมภาษณ์ทำให้ทราบว่าผู้ประกอบการมีความต้องการที่จะพัฒนาผลิตภัณฑ์รวมถึงบรรจุภัณฑ์เพื่อตอบสนองต่อผู้บริโภคในวงกว้าง และให้เป็นที่รู้จักมากขึ้น เนื่องจากผู้ประกอบการเองเห็นจุดแข็งของตนเองว่า “ผลิตภัณฑ์ของกลุ่มนั้นเป็นผลิตภัณฑ์ที่มาจากธรรมชาติ สด สะอาด ไม่ทำลายสิ่งแวดล้อม และมีสรรพคุณที่หลากหลายและน่าเชื่อถือ อีกทั้งเป็นผลิตภัณฑ์สมุนไพรท้องถิ่นที่ได้รับความนิยมเนื่องจากผู้บริโภคเชื่อใจในคุณภาพของสมุนไพร มีราคาถูกกว่าผู้ประกอบการรายอื่น ๆ รวมไปถึง ทางกลุ่มฯ ใช้ประโยชน์จากป่าชุมชน กลุ่มแม่บ้านเกษตรกรบ้านพระบาทสี่รอยจึงมีความต้องการที่จะนำเสนอสินค้าที่มีคุณภาพสู่ตลาดระดับจังหวัด ภูมิภาคและระดับประเทศเป็นลำดับ ดังนั้น ผู้ประกอบการจึงได้วางตำแหน่งสำหรับผลิตภัณฑ์ของตนเองไว้ในระดับกลาง ให้เป็นสินค้าที่มีราคาที่สามารถซื้อรับประทานได้บ่อย ราคาไม่สูงจนเกินไป การกำหนดขอบเขตของชิ้นงานบรรจุภัณฑ์ จากการศึกษาด้านกายภาพและศึกษาผลิตภัณฑ์ของกลุ่ม จึงได้คัดเลือกผลิตภัณฑ์เพื่อนำมาใช้เป็นต้นแบบในการพัฒนาบรรจุภัณฑ์ชาสมุนไพร ร่วมกับกลุ่มผู้ประกอบการ โดยคัดเลือกสมุนไพรหญ้าเอ็นยืดและหญ้าหวาน เพื่อการพัฒนาบรรจุภัณฑ์ต้นแบบครั้งนี้ ผลิตภัณฑ์ทั้งสองชนิดนี้ถือได้ว่าเป็นสินค้ายอดนิยมของทางกลุ่ม ซึ่งมียอดการสั่งซื้อและจัดจำหน่ายมากกว่าผลิตภัณฑ์ชนิดอื่น ๆ สามารถกำหนดขอบเขตของชิ้นงานบรรจุภัณฑ์ได้ดังนี้ บรรจุภัณฑ์เฉพาะหน่วย และบรรจุภัณฑ์วัสดุที่ใช้เป็นกล่องและถุงกระดาษคราฟที่สีน้ำตาล รวมถึงใช้ถุงซิปเพื่อสร้างความแตกต่างและเพิ่มมูลค่าของสินค้า ใช้ถุงผ้าและถุงกระดาษสำหรับหิ้วและพกพา ส่วนบรรจุภัณฑ์เพื่อการค้าปลีกของหญ้าหวานจะใช้ถุงผ้า ถุงกระสอบ และถุงกระดาษสำหรับหิ้วและพกพา รวมถึงการจัดเป็นชุดด้วย การกำหนดองค์ประกอบและแนวคิดในการออกแบบ ประกอบไปด้วย ตราสินค้ารูปทรงหรือขนาด สี วัสดุ ลวดลาย และภาพประกอบบนบรรจุภัณฑ์ และเทคนิคการพิมพ์แม่พิมพ์ร่องลึก โดยอารมณ์ความรู้สึกจะแสดงถึงธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ความเป็นทางการ น่าเชื่อถือ และความรู้สึกถึงงานหัตถกรรมฝีมือชาวบ้าน โดยใช้สีเขียว น้ำตาล และสีดำเป็นสื่อเพื่อแสดงอารมณ์ความรู้สึก รวมถึงมีการออกแบบที่สอดคล้องกับการวางตำแหน่งสำหรับผลิตภัณฑ์ของตนเองไว้ในระดับกลาง ให้เป็นสินค้าที่มีราคาที่สามารถซื้อรับประทานได้บ่อย ราคาไม่สูงจนเกินไป การประยุกต์ใช้เทคโนโลยีคอมพิวเตอร์เพื่อส่งเสริมการเพิ่มมูลค่าผลผลิตจากพืชสมุนไพรท้องถิ่น ในพื้นที่สะลวง อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่ มีวัตถุประสงค์หลัก เพื่อศึกษาบริบทที่เกี่ยวกับการสมุนไพรท้องถิ่นในพื้นที่ เพื่อพัฒนาระบบการจัดจำหน่ายผลผลิตจากสมุนไพรท้องถิ่นในพื้นที่ ใช้การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมเป็นเทคนิคหลักในการดำเนินการวิจัย โดยนำเอาเทคโนโลยีทางคอมพิวเตอร์มาจัดทำเป็นระบบพาณิชอิเล็กทรอนิกส์ (Electronic Commerce) เพื่อจัดจำหน่ายผลผลิตจากพืชสมุนไพรในท้องถิ่น โดยมุ่งเน้นการเพิ่มมูลค่าให้กับพืชสมุนไพรไทย การวิจัยในครั้งนี้พบสมุนไพรไทยในท้องถิ่นที่จำหน่ายในชุมชนจำนวน 18 ชนิด โดยพืชสมุนไพรส่วนใหญ่ใช้รักษาอาการของโรคหลายอาการจากพืชสมุนไพรเพียงชนิดเดียว มีการใช้ส่วนต่างของพืชทั้งที่ยังสดอยู่ หรือตากให้แห้ง ส่วนใหญ่ใช้วิธีการ ตำ ต้มน้ำ หรือดองกับเหล้า เพื่อการบำบัดรักษาโรค ส่วนของพืชที่นำมาใช้ประโยชน์มากที่สุดนั้นเป็นส่วนของใบ ลำต้น และราก ผลการประเมินมีความพึงพอใจต่อประสิทธิภาพในการการใช้งานระบบ มีระดับความพึงพอใจเฉลี่ยอยู่ในระดับมาก แสดงให้เห็นว่าการประยุกต์ใช้เทคโนโลยีคอมพิวเตอร์เพื่อส่งเสริมการเพิ่มมูลค่าผลผลิตจากพืชสมุนไพรท้องถิ่น ในพื้นที่สะลวง อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่ ช่วยการเพิ่มมูลค่าให้แก่ผลผลิตจากพืชสมุนไพรในท้องถิ่นได้

Abstract

-

ไฟล์งานวิจัย

911 09 เม.ย. 2561

สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ (วช.)

196 Paholyotin Rd., Chatuchak, Bangkok 10900

http://nrct.go.th/

0-2561-2445